ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στις μέρες μας πολύς λόγος γίνεται για τον περιώνυμο «πολιτικό πολιτισμό» στην πολιτική ζωή του τόπου μας. Η έννοια του πολιτικού πολιτισμού επανακάμπτει κάθε που πλησιάζει μια εκλογική αναμέτρηση, σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο.

Τι είναι, όμως, πολιτικός πολιτισμός; Είναι ένας καινούργιος κανόνας καλής συμπεριφοράς, ή μήπως κάτι βαθύτερο; Έχει σχέση με την εξωτερική συμπεριφορά των πολιτικών μεταξύ τους μόνο, ή πρωτίστως με κάτι άλλο;

Στην καθημερινή πολιτική συμπεριφορά, αργά αλλά σταθερά, δοκιμάζεται και σχηματοποιείται στην πράξη το συνταγματικό και νομοθετικό πλαίσιο, επάνω στο οποίο είναι δομημένο ολόκληρο το πολιτικό μας σύστημα, η συμπεριφορά μας ως πολίτες, η οποία είναι κάτι πολύ βαθύτερο από τις επιφανειακές σχέσεις, τις τυπικότητες και τις αβροφροσύνες. Δηλαδή, δοκιμάζεται ο ρόλος των κομμάτων, της κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης, των πολιτών, των εσωκομματικών τάσεων κ.τ.λ. Για παράδειγμα, το δικομματικό σύστημα αποτελεί ακριβώς απότοκο του πολιτικού πολιτισμού της εποχής μας. Το Σύνταγμα δεν επιβάλλει την ύπαρξη δύο κομμάτων εξουσίας, γεγονός που σχηματοποιήθηκε ωστόσο στην πράξη. Επίσης, κανένας δεν επέβαλε σε όλα σχεδόν τα αντιπολιτευόμενα κόμματα να παίρνουν θέση αντίθετη με αυτή που εκφράζει η κυβέρνηση σε κάθε θέμα. Αυτή η περισσότερο επαγγελματική και λιγότερο πρωτογενής πολιτική αντίληψη περί ασκήσεως της αντιπολίτευσης κατέστη επίσης στοιχείο του πολιτικού μας πολιτισμού. Κατά τον ίδιο τρόπο, μια σειρά από σοβαρότατα θεσμικά και πολιτειακά ζητήματα αποτελούν στοιχεία του πολιτικού μας πολιτισμού και έχουν άμεση επίπτωση στο όλο οικοδόμημα της δημοκρατίας μας και κατ’ επέκταση άμεσα στον πολίτη.

Πολιτικός πολιτισμός, δηλαδή, είναι πολλά περισσότερα και σοβαρότερα πράγματα απ’ όσα προσπαθούν πολλοί να μας παρουσιάσουν: ότι δήθεν ο πολιτικός πολιτισμός εξικνείται στην καλή συμπεριφορά και την αυτονόητη ευγένεια μεταξύ των πολιτικών αντιπάλων. Λες και είναι απαραίτητο να γίνουν φίλοι μεταξύ τους… Βέβαια, αυτή η ερμηνεία συνεπικουρείται από την ευρύτερη αποπολιτικοποίηση και γενικότερη έλλειψη πολιτικής παιδείας.

Έτσι η λαϊκίστικη αυτή αντίληψη έχει περάσει και στους πολίτες, οι οποίοι έχουν πλέον αποξενωθεί από την έννοια του κράτους. Οι περισσότεροι πολίτες βλέπουν το διπλανό χωριό να καίγεται και, αντί να βοηθήσουν στην κατάσβεση ή να οργανώσουν την πολιτική άμυνα στο δικό τους χωριό, παρακολουθούν την εξέλιξη της φωτιάς από την τηλεόραση! Μόλις πλησιάσει η φωτιά, αντί να συνδράμουν στην κατάσβεση, φωνασκούν καταγγέλλοντας το κράτος, λες και το κράτος είναι κάτι ξεχωριστό κι όχι αυτοί οι ίδιοι. Συνηθίζουν να ρυπαίνουν, να παρανομούν, να ασχημονούν και να καταπατούν τα δικαιώματα των άλλων και να μεταθέτουν τις προσωπικές τους ευθύνες στην ανικανότητα των πολιτικών, τους οποίους και επανεκλέγουν για να διασφαλιστεί αυτός ο φαύλος κύκλος απόδοσης ευθυνών.

Τα παραπάνω τείνουν να υπεισέλθουν ως στοιχεία του πολιτικού μας πολιτισμού, μεταβάλλοντάς τον επί τα χείρω. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα της αποπολιτικοποίησης και της γενικότερης αλλοίωσης της πολιτικής μας παιδείας έχει παύσει οποιαδήποτε έννοια αναζήτησης και πολιτικού διαλόγου. Η τάση δε αυτή καλλιεργείται και αναθερμαίνεται από αυτούς τους φέροντες την πολιτική εξουσία –σε οποιοδήποτε βαθμό- εφόσον έτσι καταφέρνουν να παραμένουν σ’ αυτήν ως επαγγελματίες πολιτικοί. Αφήνοντας τους πολίτες σε επιμενίδειο ύπνο και ναρκώνοντάς τους με πανηγυρτζίδικα τηλεοπτικά προγράμματα και δελτία ειδήσεων, οι πολιτικοί απατεώνες κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι.

Συνεπώς, το ζητούμενο είναι να αποσείσουμε την απάθεια προς τα κοινά και να ενστερνιστούμε την πολιτική πράξη, ως ενέργεια που διασφαλίζει και πηγάζει από τον πολιτικό πολιτισμό. Γιατί αυτόν αναζητούμε και τον εκμαιεύουμε πρώτα από εμάς τους ίδιους, ώστε να διασκορπιστεί και να επηρεάσει τους υπόλοιπους, πολίτες και πολιτικούς.

Όταν, μάλιστα, έρχεται η ώρα οι πολίτες να κρίνουν τους πολιτικούς, η ώρα των εκλογών, ας έχουν σύνθημά τους την επιγραφή στην πύλη της σχολής του Πλάτωνα: «μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω» (=να μη μπει κανένας που δε γνωρίζει γεωμετρία, δηλαδή κανένας άσχετος)!

Μανόλης Λυκουρόπουλος